მიწა, რომელიც შვილიშვილებისგან ვისესხეთ

ყოველ წამში დედამიწაზე ოთხი საფეხბურთო მინდვრისხელა მიწის ფართობი იკარგება

თინათინ მოსიაშვილი

მაშინ როდესაც ევროპისა და მსოფლიოს ყურადღება გერმანიის საფეხბურთო მწვანე მინდვრებისკენ არის მიმართული, ასევე გერმანიაში, ბონში ცოტა ხნით ადრე გარემოსდამცველებმა მიწისა და მწვანე მინდვრების შენარჩუნებისკენ კიდევ ერთხელ მოუწოდეს სამყაროს.      

ყოველწლიურად მსოფლიო კარგავს 100 მილიონ ჰექტარ მიწის რესურსს, რომ წარმოვიდგინოთ, ეს ეგვიპტის ფართობის ტოლი ტერიტორიაა. კიდევ უფრო ნათელი რომ იყოს შედარება, ისევ ფეხბურთი მოვიშველიოთ, ყოველ წამში ოთხი საფეხბურთო მინდვრის ეკვივალენტი მიწის ფართობი იკარგება.   

                                                  Humayma Desert, Jordan

ფოტო აღებულია ვებგერდიდან https://www.milleworld.com/the-most-scenic-football-pitches-in-the-region/

მიწის რესურსისა და მიწის პროდუქტიულობის დაკარგვა, თავის მხრივ, განაპირობებს სურსათის დეფიციტს, საფრთხეს უქმნის სურსათის უსაფრთხოებას, წყლის ხელმისაწვდომობასა და ეკოსისტემის მდგრადობას. ასევე იწვევს: მოუსავლიანობას, სიღარიბეს, მიგრაციებს... თანხებში რომ გადავიყვანოთ, ამ მიზეზების გამო მსოფლიოს მოსახლეობა ყოველწლიურად 7 მილიარდი დოლარის ზარალს განიცდის.

17 ივნისი  გაუდაბნოებისა და გვალვის წინააღმდეგ ბრძოლის დღეა.  30 წლის წინ, 1994 წლის 17 ივნისს პარიზის კონფერენციაზე მიიღეს  გაუდაბნოებასთან ბრძოლის შესახებ გაეროს კონვენცია. მას მერე გარემოსა და მიწის დამცველები ამ დღეს აღნიშნავენ. დღეისათვის კონვენციას 197 ხელმომწერი ქვეყანა ჰყავს.     

'

                                     

წელს მთავარი ღონისძიება ბონში გაიმართა. კონვენციის სამდივნო ბონში, გაეროს ოფისში მდებარეობს. 

„გაერთიანებულნი დედამიწისთვის: ჩვენი მემკვიდრეობა და ჩვენი მომავალი“ - ასეთი იყო ღონისძიების დევიზი.

                                

ამ დღეს შირაქში ან სადმე ისეთ ადგილას ვარ ხოლმე საქართველოში, სადაც ყველაზე მწვავედ დგას მიწის რესურსების დაცვის საკითხი.  შირაქს ხომ  საქართველოს ბეღელს უწოდებენ და ამ მხარეში ნაყოფიერი ნიადაგების შენარჩუნებას ჩვენი ქვეყნისთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობა აქვს, მიწის დეგრადაციის თემა საქართველოსთვისაც აქტუალურია, თუმცა ამჯერად გლობალურ საკითხებს დავუბრუნდეთ.

„არაფერია იმაზე მნიშვნელოვანი, ვიდრე ნაყოფიერი ნიადაგი, უსაფრთხო საკვები და სუფთა წყალი. ამისთვის ყველამ ერთად უნდა ვიბრძოლოთ. ამ საქმეში ჩავრთოთ ახალგაზრდებიც, რომ დღევანდელმა გადაწყვეტილებებმა განაპირობოს მათი უკეთესი ხვალინდელი დღე“, - აღნიშნა მისალმებაში გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის პრეზიდენტმა ფრანკ-ვალტერ შტაინმაიერმა.

გაუდაბნოება ეკონომიკური, სოციალური და გარემოსდაცვითი პრობლემაა, რომელიც მსოფლიოს ყველა რეგიონს ეხება.  

კონვენციის მიზანია ქვეყნებმა, რომლებიც სერიოზულ გვალვას და/ან გაუდაბნოებას განიცდიან, ეფექტური ზომები მიიღონ, დაზარალებული რაონებისთვის გრძელვადიანი სტრატეგია შეიმუშაონ.

 

საჰელის პრობლემა და კონვენციის სამდივნოს აღმასრულებელი დირექტორი 

„მიწის მომავალი - ჩვენი პლანეტის მომავალია. 2050 წლისთვის დედამიწაზე 10 მილიარდი ადამიანი იცხოვრებს და მათი მომავალი განპირობებული იქნება ამ სასიცოცხლოდ მნიშნელოვანი რესურსით. არადა, დეგრადირებულია მსოფლიო მიწის ფონდის 40%“, - აღნიშნა გაუდაბნოებასთან ბრძოლის შესახებ გაეროს კონვენციის სამდივნოს აღმასრულებელმა მდივანმა იბრაჰიმ ტიაუმ. ის აფრიკიდან არის, მავრიტანიიდან.  

„მიწის დეგრადაციასთან ბრძოლა ჩემთვის, როგორც სფეროს პროფესიონალისთვის არ არის მხოლოდ გამოწვევა, ეს ჩემთვის ღრმა პიროვნული საკითხია: 1972 წელს ჩემი მშობლიური მხარე საჰელის რეგიონში სერიოზული და მრავალმხრივი ეკოლოგიური კრიზისის წინაშე დადგა“, - ამბობს ტიაუ.

https://www.google.com/search?q=ibrahim+thiaw&rlz=1C1CHBD_enGE1042GE1042&oq=Ibrahim+Thiaw&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUqDAgAECMYJxiABBiKBTIMCAAQIxgnGIAEGIoFMgcIARAuGIAEMgcIAhAAGIAEMgcIAxAAGIAEMggIBBAAGAUYHjIGCAUQRRg8MgYIBhBFGDwyBggHEEUYPKgCALACAA&sourceid=chrome&ie=UTF-8#fpstate=ive&vld=cid:7bbc878c,vid:JjmOtxblPHE,st:0

https://drive.google.com/file/d/1d4oaliMNSpST4By_4GBX7QnkeCus4JoY/view?usp=drive_link

საჰელი კლიმატური და ბიოგეოგრაფიული გარდამავალი ზონაა საჰარის უდაბნოსა და სავანას შორის, ვრცელდება ატლანტის ოკეანიდან წითელ ზღვამდე. ამ არეალში 6 სახელმწიფოა: მავრიტანია, სენეგალი, მალი, ბურკინა-ფასო, ნიგერი და ჩადი. მოსახლეობა მომთაბარე ან ნახევრადმომთაბარე მესაქონლეობას მისდევდა.                           

      

მე-20 საუკუნის 70-იანი წლებიდან არასწორი ძოვების, მიწის რესურსების არარაციონალური გამოყენების გამო მწვავედ დადგა საჰელის ეკოლოგიური კრიზისი. მხარეში რამდენიმე წელი არ იყო წვიმა, 1972 წელი კი განსაკუთრებით გვალვიანი გამოდგა. გაუდაბნოების არეალი 2 ათასამდე მილზე გავრცელდა და მოიცვა დასავლეთ ევროპაზე დიდი ტერიტორია.

„პრობლემა შეეხო არა მხოლოდ მიწას, მცენარეებს, პირუტყვს, არამედ მოსახლეობასაც. დაზარალდა 6 მილიონზე მეტი ადამიანი. ჩვენ დავკარგეთ არა მხოლოდ რესურები, არამედ საცხოვრებლები და მთელი ცხოვრება. მოუსავლიანობამ იძულებული გახადა ბევრი ოჯახი, მათ შორის ჩემი ოჯახიც, ვქცეულიყავით მიგრანტებად, დაგვეტოვებინა მშობლიური სოფლები და ვეღარასოდეს დავბრუნებილიყავით უკან“, - ამბობს ტიაუ.  

მიწის დეგრადაციის წინააღმდეგ ბრძოლა იბრაჰიმ ტიაუს მთავარი საქმიანობა გახდა. დღეს ის და მისი ორგანიზაცია წარმატებული პროექტებითაც იწონებენ თავს. მაგალითისთვის შეიძლება დავასახელოთ აფრიკის „დიდი მწვანე კედელი“, რომლიც ფარგლებშიც საჰელში  დაახლოებით 8 ათას კილომეტრზე ირგვება ხეები. ასევე აღსანიშნავია გლობალური მიწის ინიციატივის კამპანია (https://g20land.org/)

                                         

 

რა იყო განსაკუთრებული 30 წლის განმავლობაში?  

„ძალიან მნიშვნელოვანი, რომ ყველამ გავაცნობიეროთ: ნიადაგისა და მიწის რესურსების დაცვა არ არის მხოლოდ აფრიკის პრობლემა, ეს საკითხი მწვავდედ დგას აქ, ევროპაში, ლათინურ ამერიკაში, ამაზონის რეგიონშიც კი.

მიწის რესურსების დაცვა თითქმის ყველა ქვეყნისთვის აქტუალურია. ჩვენ გვჭირდება ნიადაგი და მიწის რესურსები, რათა გვქონდეს საკვები, ჩვენ გვჭირდება მიწის რესურსები, რათა გვქონდეს წყალი“, - თქვა კონვენციის სამდივნოს აღმასრულებელი მდივნის მოადგილე ანდრეა მეზა მურილომ.

„30 წელი, ერთი მხრივ, ისტორიისთვის არც ისე დიდი დროა და,  მეორე მხრივ, არც თუ მცირე პერიოდია. თუ შეხედავთ ღონისძიებაში ჩართული ადამიანების რაოდენობას, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სულ უფრო მეტი ადამიანი  სხვადასხვა ქვეყნიდან ერთვება გაუდაბნოების, მიწის დეგრადაციისა და გვალვის   წინააღმდეგ ბრძოლაში. ეს არის პროცესი, რომელიც ყველას შეიძლება შეეხოს: სამთავრობო და არასამთავრობო სტრუქტურებს, ბიზნესს, თითოეულ ოჯახს.

სულ უფრო მეტი ახალი თემა ჩნდება პროცესში: იქნება ეს მიწის დეგრადაციით გამოწვეული მიგრაცია,  გენდერული საკითხები, ახალგაზრდების ჩართულობა ამ პროცესში; უფრო მეტს ვსაუბრობთ გვალვებზე, ქვიშისა და მტვრის ქარბორბალებზე და ვცდილობთ, მეტი დაფინანსება მოვიპოვოთ ამ პრობლემების წინააღმდეგ საბრძოლველად“, - ამბობს ნადეჟდა დემენტიევა, კონვენციის სამდივნოს ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის, ასევე ცენტრალური აზიის რეგიონის ოფიცერი. მისი თქმით, დღეს ძალიან მნიშვნელოვანია მიწის რესურსების დაცვის საუკეთესი პრაქტიკების გაზიარება.

ბონელ ნიადაგმცოდნეთა გამოცდილება

17 ივნისს დილოთ ბონის მეტროს სადგურ „რაინაუსთან“ ვიკრიბებით და ამავე სახელწოდების პარკში შევდივართ.

ჩვენი მეგზურობა ნიადაგისა და გრუნტის წყლების დაცვის საქალაქო სამსახურის სპეციალისტებმა კლაუს მაიატმა და ლუიზა შვარცმა იკისრეს.

ისინი ქალაქის ისტორიაზე, გეოგრაფიასა და გეოლოგიურ წარსულზე საუბრობენ.

2000 წლის წინ რომაელების მიერ დაარსებული ბონი გერმანიის ერთ-ერთ უძველეს ქალაქად ითვლება.  დედაქალაქური წარსულის მიუხედავად დღემდე პატარა და მწვანე პუნქტად რჩება.  2023 წლის მონაცემებით,  ქალაქში 336 ათასი ადამიანი ცხოვრობს.

მეორე მსოფლიო ომის მერე დასავლეთ გერმანიაში ბონის გადედაქალაქება განპირობებული იყო იმით, რომ ეს დაბალსართულიანი, მდიდარი გერმანელებით დასახლებული პატარა ქალაქი შედარებით ნაკლებად დაინგრა და დაზარალდა.

დედაქალაქის ფუნქციას ასრულებდა, მაგრამ თუნდაც მეზობელი კიოლინისგან განსხვავებით, არასოდეს გამხდარა სამრეწველო ქალაქი.

„ბონი მიმდებარე ქალაქებისგან იმითიც გამოირჩევა, რომ მთებს შორისაა გაშენებული.  გერმანიის დიდი ნაწილი, მიმდებარე ქალაქებიც და, განსაკუთრებით ჩრდილოეთი ნაწილი, გაცილებით ვაკე დაბლობია.

გეოლოგია რომ გავიხსენოთ, მილიონობით წლის წინ, ამ ადგილას ხან ოკეანე იყო, ხან - ხმელეთი. მყინვარულ პერიოდში ტერიტორია მყინვარებით იყო დაფარული.  შემდეგ დათბა და მყინვარებმა უკან დაიწია.

მდინარე რაინმა თანდათან გაჭრა კალაპოტი. ბონი ხომ მდინარის ორივე ნაპირზეა გაშენებული.  

ასეთი გეოლოგიური წარსულის გამო ქალაქის ტერიტორიიაზე ქვიშიანი და თიხიანი ნიადაგებია“, - გვიამბობს კლაუსი.

ეს ბონია 

როგორც გვეუბნებიან, ნიადაგების დაცვას ქალაქში დიდი ყურადღება ექცევა. ამა თუ იმ პრობლემის გადაწყვეტისას კომპლექსური მიდგომა გამოიყენება.  თითოეული პარკის და ბაღის გაშენებას დიდი ძალისხმევა სჭირდება, მაგრამ მთელი ქალაქი, ისტორიული ცენტრი, რაინისპირეთი თუ გარეუბნები, სიმწვანეშია ჩაფლული.

ერთი საინტერესო გამოცდილების შესახებ, როგორ აქციეს მაღაროს ტერიტორია და საწარმოო ნაგავსაყრელი ტურისტულ ცენტრად, ჩვენ ცალკე ბლოგში მოგითხრობთ. 

ზემოთ საქართველო ვახსენეთ და გადავწყვიტეთ სტატია საქართველოს პრობლემებზე საუბრით დაგვესრულებინა. 

რამდენად მწვავედ დგას საქართველოში მიწის დეგრადაციის, გაუდაბნოების საკითხი, რა მხარდაჭერა სჭირდება ჩვენს ქვეყანას საერთაშორისო საზოგადოებისგან, ამ საკითხზე კომენტარი ვთხოვეთ გაუდაბნოებასთან ბრძოლის დაეროს კონვენციის ეროვნულ პასუხისმგებელ პირს საქართველოში, გარემოს დაცივისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს მიწის რეურსების დაცვის სამმართველოს უფროსს, ნინო ჩიქოვანს.

„საქართველოშიც, ისევე როგორც მსოფლიოს სხვა ქვეყნებში, აქტუალურია მიწის დეგრადაციის პრობლემა.  მართალია, ქვეყანაში არ გვაქვს ბუნებრივი უდაბნო, თუმცა კლიმატის ცვლილებისა და ანთროპოგენული ზემოქმედების გავლენით მიწის დეგრადაცია უკვე მწვავედ დგას, განსაკუთრებით ქვემო ქართლის, კახეთისა და შიდა ქართლის რეგიონებში. 

რაში გამოიხატება მიწის დეგრადაცია? მცირდება ნიადაგის ნაყოფიერება, რაც აისახება მოსახლიანობისა და მცენარეულის საფარის შემცირებაში. 

თითოეული ფერმერის ვალდებულებაა, დაიცვას ნიადაგი, გამოიყენოს მდგრადი მიწათსარგებლობის მიდგომები. სხვადასხვა პროექტის ფარგლებში ვცდილობთ, დავნერგოთ საერთაშორისოდ გავრცელებული და აღიარებული მდგრადი სასოფლო-სამეურნეო პრაქტიკები, როგორიცაა: როტაციული ძოვება, ქარსაფრების გაშენება, თესლბრუნვა, მინიმალური დამუშავებით თესვის პრაქტიკა. 

რასაკვირველია, მნიშვნელოვანია ფინანსური დახმარება, რადგან ჩვენი მიზანია, რაც შეიძლება მეტი მუნიციპალიტეტი მოვიცვათ, ასევე აუცილებელია გვქონდეს ინფორმაცია თანამედროვე მიდგომების შესახებ", 

საქართველოს კონსიტიტუციით, ბუნებათსარგებლობა ახლანდელი და მომავალი თაობების ინტერესის გათვალიწინებით უნდა ხდებოდეს. მიწა კი ერთ-ერთი მთავარი სიმდიდრეა, რომელსაც შვილებს ვუტოვებთ.  

ეზუპერისაც არ იყოს, „დედამიწა მემკვიდრეობით არ მიგვიღია, ჩვენ ის შვილიშვილებმა გვასესხეს". 

გამოყენებულია თინათინ მოსიაშვილისა და https://www.unccd.int/-დან აღებული ფოტოები